یکی از بهترین و زیباترین اعمال عبادی و دینی و از جمله مصادیق تعظیم شعائر الهی، برپایی مجلس حزن و عزای ابا عبد الله الحسین علیه السلام است. مجالس گرانقدر و با ارزشی که قدمتی نزدیک به 1400 ساله گریه و مرثیه داشته و شیعیان و محبان خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام بر اساس اصول و مبانی دینی و قرآنی خود در این مجالس به بزرگداشت مقام و منزلت اباعبد الله الحسین علیه السلام و زنده نگه داشتن یاد و نام و سبک زندگی او می پردازند.

شیعیان و محبان خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام در این جلسات با برشمردن مصائب و سختی هایی که به خاندان پیامبر صلی الله علیه  اله وارد شده محزون و عزادار می شوند و سفره های زندگی خود را با شبنم های گریه بر مصائب آن اولیای الهی رنگ و بوی آسمانی می بخشند. سؤالی که در این نوشتار تلاش داریم به آن پاسخ دهیم این پرسش است که اشک و گریه برای مصیبت امام حسین علیه السلام چه تأثیری در سرنوشت و نامه اعمال دارد؟ موضوعی که اگر به درستی مورد بررسی و ارزیابی قرار نگیرد، چه بسا برخی انحرافات فکری و رفتاری را برای افراد به دنبال داشته باشد.

یک قطره شبنم شفا بخش در مجلس امام حسین علیه السلام

قبل از بیان هر نکته و مطلبی به نظر می رسد باید نگاه معرفتی به مجالس اهل بیت علیه السلام داشته باشیم و قیمت و ارزش  شبنم های طلایی که از چشمان عزاداران و محبان امام حسین علیه السلام بر گونه های ایشان به خاطر مصائب وارده بر خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام می ریزد رادانسته، آن را مورد بررسی و تأمل قرار دهیم. شبنم های طلایی و شفا بخشی که به طور قطع ملائکه آسمانی و مقربان درگاه الهی بیش از همه به ارزش آن واقف هستند و برای بدست آوردن از یکدیگر سبقت می گیرند، تا اینکه بهره ای از آن اکسیر جاودانگی بگیرند.
 
قطره ای به سنگینی و ارزش بهشت
در منابع روایی و دینی آثار شگفت انگیز و خیره کننده ای برای اشک و گریه برای امام حسین علیه السلام ذکر شده است. آثار بسیار ارزشمندی که هر انسان آزاده و حقیقت جویی را مشتاق بهره گرفتن از قطره ای از آن می کند، و تلاش دارد با التماس به چشمان خود، قطره ای از آن اکسیر شفا بخش را قسمت خود کند. در یکی از روایات های بسیار زیبا و ارزشمند در خصوص فضیلت گریه برای امام حسین علیه السلام در منابع روایی به نقل از امام صادق علیه السلام این چنین وارد شده است:
«وَ مَنْ ذُکِرَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِنْدَهُ فَخَرَجَ مِنْ عَیْنِهِ [عَیْنَیْهِ] مِنَ اَلدُّمُوعِ مِقْدَارُ جَنَاحِ ذُبَابٍ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ یَرْضَ لَهُ بِدُونِ اَلْجَنَّةِ؛[1]کسی که یادی از حضرت حسین بن علی علیه السّلام نزدش بشود و از چشمش به مقدار بال مگس اشک خارج شود اجر او بر خداست و حق تعالی به کمتر از بهشت برای او راضی نیست». به راستی که چه رمز و رازی میان اشک و گریه برای امام حسین علیه السلام و بدست آوردن عفو و بخشش الهی و وارد شدن در بهشت جاودان وجود دارد؟ این موضوع به هیچ وجه قابل انکار نیست که خدای متعال به واسطه لطف و کرم خود بخواهد این چینن تفضلی به عزاداران حسینی داشته باشد.
 
قطره ای که آتش جهنم را خاموش می کند
این که چرا خدای متعال این قطره های طلایی و شبنم های جاودانگی را تا به این اندازه پر قیمت و گران می خرد، می تواند یکی از رازهای سر به‌مهر جهان هستی باشد، ولی بدون شک جایگاه و منزلتی که امام حسین علیه السلام نزد خدای متعال دارد و اینکه مجاهدتی که امام حسین علیه السلام برای زنده نگه داشتن آیین وحیانی اسلام انجام داد، می تواند ارتباط مستقیمی با این راز کرم و بخشش الهی باشد.
در واقع گریه و فرهنگ عزاداری یک ظاهر دارد و یک باطن. باطن عزادار تلاش دارد عقربه های زندگی خود را به وقت اهل بیت علیهم السلام تنظیم نماید و هر آنچه در مرام و اندیشه آنها مورد نیاز است را در زندگی خود پیاده کند.در واقع جای هیچ گونه شک و تردید نیست که خدای متعال می تواند به واسطه فضل و بزرگی خود این چنین مطاع گریه عزاداران حسینی را به بالاترین قیمت خریداری نماید، در یکی از قیمت گذاری هایی که برای اشک عزاداران در منابع روایی نقل شده شاهد هستیم که یک قطره ی اشک مجالس حسینی می تواند طبقاتی از آتش جهنم را خاموش نماید، موضوع بسیار مهمی که بسیاری از افراد به دنبال بدست آوردن آن می باشند. در منابع روایی از امام صادق نقل شده است: « امام صادق علیه السلام :«مَن ذُکِرنا عِندَهُ فَفاضَت عَیناهُ حَرَّمَ اللّهُ وَجهَهُ عَلَى النّار؛[2]هرکس در نزد او از ما یاد شود و او بگرید، خداوند چهره ‏اش را بر آتش حرام گرداند».
 
پاک کننده ی شگفت انگیز گناهان
یکی دیگر از آثار شگفت انگیزی که برای گریه در مجالس حسینی علیه السلام نقل شده، قدرت پاک کنندگی و از بین برندگی گناهان و آلودگی ها از کارنامه اعمال است. بسیاری از افراد به دنبال راهکار و اهرمی می گردند که بتوانند نامه اعمال خود را از آلودگی ها پاگ نموده و بتوانند حسنات و خوبی های خود را ارتقاء بخشند. براساس آموزه های روایی و دینی یکی از بهترین نسخه هایی که به این نیاز انسان پاسخ مثبت می دهد، حضور در مجالس حسینی و بهره مندی از سبک زندگی ایشان و التماس کردن به چشمان برای اثبات دوستی و محبت خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام و سرازیر کردن قطره ای اشک از چشمان است. بدون شک این قطره اشک اگر دارای اصول و ضوابط دینی و اخلاقی خود باشد از این چنین کارایی و اثربخشی در کارنامه اعمال انسان برخوردار است تا بتواند نامه اعمال انسان را پاک نماید.
 

ولی اینکه این اشک چه گناهانی را پاک می نماید در قسمت های بعدی به آن اشاره خواهیم کرد. در منابع روایی از امام صادق علیه السلام در فضیلت گریه برای امام حسین علیه السلام نقل شده است: «تَجلِسونَ و تَتَحَدَّثونَ؟ قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ، نَعَم. قالَ: إنَّ تِلکَ المَجالِسَ اُحِبُّها فَأَحیوا أمرَنا، إنَّهُ مَن ذَکَرَنا أو ذُکِرنا عِندَهُ فَخَرَجَ مِن عَینَیهِ مِثلُ جَناحِ الذُّبابِ غَفَرَ اللّه‏ لَهُ ذُنوبَهُ و لَو کانَت أکثَرَ مِن زَبَدِ البَحرِ؛[3] بکر بن محمّد اَزدى از امام صادق علیه‏ السلام: آیا باهم مى‏ نشینید و گفتگو مى ‏کنید؟ عرض کردم، آرى، فدایت شوم. فرمود: من این گونه مجالس را دوست دارم. پس یاد ما را زنده کنید؛ که هرکس از ما یاد کند یا در حضور او از ما یاد شود و به اندازه پر مگسى اشکّ از دیدگانش بیرون آید خداوند گناهان او را بیامرزد حتى اگر بیشتر از کف دریا باشد».


شرایط و لوازم بهره مندی از شبنم های شفا بخش

نکاتی که در خصوص فضلیت و ارزش گریه برای امام حسین علیه السلام مطرح شده تنها گوشه ای از روایات فراوانی است که در متون و منابع دینی در ارزش گریه بر مصائب اهل بیت علیهم السلام بیان شده، راز این قیمت گذاری و ارزش های خیره کننده نیز به طور اختصار در لابه لایی مطالب قبلی بیان شد. در ادامه به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که لوازم و شرایط بهره مندی از این آثار شگفت انگیز چیست؟
 
1-تأثیر گریه بر حق الناس و حق الله
گریه برای امام حسین علیه السلام در یک نگاه نوعی تجدید پیمان با امام حسین علیه السلام و سبک زندگی ایشان است. در واقع گریه و فرهنگ عزاداری یک ظاهر دارد و یک باطن. باطن عزادار تلاش دارد عقربه های زندگی خود را به وقت اهل بیت علیهم السلام تنظیم نماید و هر آنچه در مرام و اندیشه آنها مورد نیاز است را در زندگی خود پیاده کند. از این رو عزاداری که به حقوق الهی و جبران آنها اعتنایی ندارد، و اینکه عزاداری که راهکاری برای جبران حقوق مردم و سایر حقوق را در نظر نگرفته از روح و باطن گریه و همراهی با اهل بیت علیهم السلام بهره ای ندارد و چیزی از برکات اشک را نصیب خود نخواهد کرد. همان طور که خونی که از یک شهید در راه خدا ریخته می شود، نمی تواند حق الناس را پاک نماید، به مراتب اشک های حسینی نیز راه مناسبی برای جبران حق الناس به شمار نمی آید. از اینرو باید از راه دیگری به دنبال جبران حق الله و حق الناس بود. راهی که در شریعت اسلامی به طور دقیق تبیین و تشریح شده است.
2-گریه و اشک علت تامه یا علت ناقص
باید به این موضوع توجه داشت که هر چند آثار بسیار خیره کننده ای برای گریه و حضور در مجالس امام حسین علیه السلام ذکر شده، ولی این مطلب به معنای علت تامه خوشبختی و سعادت مطرح نشده اند. در واقع این آثار هر چند دارای کارایی و اثربخشی لازم می باشند، ولی در مقیاس و اندازه خود می توانند انسان را به خوشبختی نزدیک نمایند. به عبارتی اشک برای امام حسین علیه السلام نه علت تامه خوشبختی و عاقبت به خیری؛ بلکه علت ناقصه می باشد، از این رو انسان باید برای کسب سایر لوازم و شرایط تلاش نموده و زمینه بهره مندی هر چه بیشتر از آن آثار و برکات را برای خود فراهم نماید.
 
3-اشک قطعه ای طلایی از یک پازل زیبا
یکی از لوازم و شرایط بهره مندی از آثار و برکات گریه برای امام حسین علیه السلام، ارتقای معرفتی و علمی و شناختی است. بر این اساس انسان عزادار متوجه می شود که در فرهنگ و اندیشه اسلامی وظایف و تکالیفی بر عهده او نهاده شده که می بایست در انجام آن تکلیف ذره ای به خود سستی و ضعف راه ندهد. در واقع یکی از اصول و شریط قبولی اعمال در فرهنگ قرآن رعایت تقوا و پرهیزکاری است که در قرآن کریم از آن این چنین یاد شده است: «قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ؛[4] گفت: «خدا فقط از تقواپیشگان مى‏ پذیرد.» شرط تقوا ایجاب می کند که انسان توجه کامل و وافری به تمام اعمال و وظایف دینی داشته باشد و برای جبران حقوق و تکالیف از مسیر و قاعده شرعی آن وارد شود. از طرفی گریه و عزاداری زمانی در چارچوب اصولی خود قرار می گیرد که موجب شود میان محب و محبوب ارتباط و سنخیتی پیدا شود؛ سنخیتی از جنس تقوا، خداترسی و پایبندی به وظایف و تکالیف دینی است.
 
سخن آخر: با گناه ویزای بهشت را باطل نکنیم
یکی از آسیب و آفت هایی خطرناکی که موجب می شود اشک و عزاداری برای امام حسین علیه السلام اثربخشی و کارایی خود را به درستی در زندگی نمایان نسازد، گرفتار شدن در بند و اسارت گناه و هوای نفس است. در واقع این یک اشتباه راهبردی و استراتژیک است که تصور شود با وجود مرتکب گناه و معصیت شدن،  ریختن اشک بر مصائب امام حسین علیه السلام می تواند نجات بخش انسان باشد. در واقع انسانی که علاوه بر ریختن اشک به گناه خود نیز اعتیاد دارد و مبادرت به انجام امور ممنوعه می نماید؛ توبه واقعی انجام نداده و بدرستی خود را در دستگاه اهل بیت علیهم السلام وارد نکرده است؛ کما اینکه درمنابع روایی از امام على علیه السلام نیز نقل شده است: «مَن أحَبَّنا فَلیَعمَل بَعَمَلِنا ، وَلیَستَعِن بِالوَرَعِ ، فَإِنَّهُ أفضَلُ مایُستعانُ بِهِ فی أمرِ الدُّنیا وَالآخِرَةِ؛[5] هر که ما را دوست دارد، باید به کردار ما عمل کند و از پارسایى مدد گیرد؛ چرا که آن، بهترین مددکار در امر دنیا و آخرت است».
 
پی نوشت ها:
[1]. ابن قولویه، جعفر بن محمد،کامل الزیارات، ص100، ح3.
[2].همان، ص 104، ح10.
[3]. حمیرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 36، ح117.
[4]. سوره مبارکه مائده، آیه 27.
[5]. ابن بابویه، محمد بن على‏، الخصال، ج‏2، ص 614، ح10.